Ewangelicy wdzięczni za upamiętnienie byłego olsztyńskiego cmentarza

To znacznie więcej niż byśmy oczekiwali – dawny, zniszczony w powojennych latach cmentarz ewangelicki w śródmieściu Olsztyna ponownie przypomina o historii miasta. Po 5 latach od znalezienia podczas robót budowlanych szczątków pochowanych tam osób, nekropolii przywrócono należny szacunek.

Po wojnie, rabunkach płyt nagrobnych i dewastacji cmentarza z czasem teren zrównano z ziemią, zbudowano tam garaże i parking. – Trzeba pamiętać, że ewangelicy, którzy byli tu pochowani, tworzyli olsztyńską społeczność – dziś przywrócono im pamięć – mówi ksiądz Łukasz Stachelek, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Olsztynie.

Biorąc pod uwagę, że nie jest to cmentarz narodowy tylko wyznaniowy, możemy cieszyć się tym, że jest to miejsce, gdzie możemy im podziękować, symbolicznie złożyć kwiaty, przypomnieć sobie, co oni zrobili dla nas i że oni pracowali na to miejsce, które jest dzisiaj naszym domem. To jest też duża przemiana – od olsztyniaków, którzy zniszczyli ten cmentarz, do olsztyniaków, którzy go odtworzyli. Dla nas to ogromne wydarzenie.

Sprawa cmentarza wróciła 5 lat temu, kiedy na placu trwającej budowy węzła przesiadkowego znawca historii Olsztyna Rafał Bętkowski trafił na ludzkie szczątki. Potem w archiwach potwierdził, że w tym miejscu pochowano co najmniej 1 300 osób. Ich nazwiska umieszczono na pamiątkowych tablicach.

Mam świadomość, że nie jest to pełna lista – między 1937 a 1945 rokiem mamy duża lukę. Na pewno byli tu chowali ludzie. (…) Jest to ważne wydarzenie w historii Olsztyna. Czegoś takiego nie mieliśmy ani w Olsztynie, ani w Polsce. Ponownie upamiętnienie tego cmentarza i osób, które tu leżały, jest ważnym wydarzeniem.

Cmentarz znajduje się tuż przy węźle przesiadkowym. Biskup Diecezji Mazurskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego ks. bp Paweł Hause mówi, że nie ma to znaczenia, najważniejsze jest godne upamiętnienie ludzi i historii.

Tak to już jest, że cmentarze są integralną częścią współczesnych metropolii i w wielu miejscach jest tak, że obok przystanku znajduje się cmentarz – nawet używany przez mieszkańców – i nikomu to w żaden sposób nie przeszkadza.

Na cmentarzu zamieszczono tablice pamiątkowe, a na nich ponad 1 300 nazwisk osób pochowanych w tym miejscu. Wśród nich nazwisko ojca pani Marii.

Jestem przede wszystkim bardzo wzruszona, bo się doczekałam. To było dla mnie bardzo wielkie przeżycie, choć byłam dzieckiem – miałam 9 lat. Trzeba było w pośpiechu pochować ojca, bo to był grudzień i ciężkie mrozy. Ciężko było nawet grób wykopać. Teraz jest, gdzie przychodzić i wspominać.

Cmentarz ewangelicki w śródmieściu Olsztyna został odnowiony dzięki współpracy Stowarzyszenia Święta Warmia, parafii ewangelicko-augsburskiej i Gminy Olsztyn.

Autor: K. Grabowska
Redakcja: M. Rutynowski