Sekrety nieba w olsztyńskim planetarium. Specjalny pokaz z okazji Międzynarodowego Dnia Planetariów

Po raz 28. w Polsce obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Planetariów. Z tej okazji w olsztyńskiej placówce zaprezentowano specjalny pokaz „Planetarium – Wszechświat światłem malowany” wykorzystujący projekcję analogową i cyfrową.

System analogowy został wynaleziony w połowie ubiegłego wieku w przedsiębiorstwie Carla Zeissa w ówczesnych Niemczech Wschodnich.

Dziś w planetariach łączy się natomiast projekcję klasyczną z cyfrową

– powiedział dr Bartosz Dąbrowski z Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego.

Widzowie mogli naocznie przekonać się,  jaka jest różnica między klasycznym, a cyfrowym systemem pokazywania gwiazd na kopule planetarium.

Te klasyczne projekty optomechaniczne dają to niebo niewyobrażalnie piękne. Gwiazdy są świecącymi, delikatnymi punkcikami. Niestety, projekcja cyfrowa, choć w planetariach wykorzystuje się projektory wysokorozdzielcze, nie daje takiego samego efektu

– przekonywał dr Bartosz Dąbrowski.

Dlatego w najnowocześniejszych planetariach łączy się dwie formy projekcji gwiazd. Klasyczną wykorzystuje się do pokazywania gwiazd i nieba widocznego z Ziemi, a cyfrową do wędrówek po całym wszechświecie np. w celu zobaczenia jego ewolucji. Sterowanie klasycznym urządzeniem jest jednak czasochłonne, dlatego odchodzi się już od wykorzystywania go bez wsparcia cyfrowego.

Optomechaniczny projektor olsztyńskiego planetarium działa od 1973 roku, czyli od momentu otwarcia placówki. Nie jest jednak wykorzystywany na co dzień, więc możliwość zobaczenia efektów jego projekcji była unikatowa. Obecnie projektory Zeissa potrafią wyświetlić prawie 4500 gwiazd na jednej półkuli.

W Polsce obchody z okazji Międzynarodowego Dnia Planetariów – oprócz olsztyńskiej placówki – organizują jeszcze Centrum Nauki Kopernik w Warszawie i Planetarium Śląskie w Chorzowie.

Planetarium w Olsztynie jest pomnikiem zbudowanym w hołdzie Mikołajowi Kopernikowi. Otwarcie  odbyło się 19 lutego 1973 roku, w 500. rocznicę urodzin wielkiego astronoma. Gmach zaprojektował Ludomir Gosławski. Kolorową kompozycję, składającą się z 205 płytek, znajdującą się na wschodniej ścianie atrium oraz portret Mikołaja Kopernika wiszący w holu, wykonał artysta plastyk Stefan Knapp z Londynu. W holu znajduje się malowidło ścienne Zygmunta Drońskiego przedstawiające Koński Łeb, ciemny obłok pyłowy z gwiazdozbioru Oriona.

 

Autor: P.Karpiszen
Redakcja: B.Świerkowska-Chromy