Znani i nieznani. Kto spoczywa na nekropoliach w regionie?

Znani i nieznani spoczywający na cmentarzach Warmii i Mazur. W Olsztynie odbyło się sympozjum przybliżające ich sylwetki i miejsca pochówku. Jego organizatorem było Archiwum Państwowe.

Listopad to miesiąc zadumy i pamięci narodowej. Dlatego właśnie o zmarłych, ciekawych postaciach, spoczywających w naszym regionie, postanowiono przypomnieć w Archiwum Państwowym w Olsztynie.

To my mamy misję kultywowania historii. Powinniśmy dbać o to, by ta historia zachowała się w jak najszerszym zakresie

– powiedziała wicedyrektor Archiwum Państwowego w Olsztynie Agnieszka Gorajczyk.

Najznamienitszym i najbardziej znanym mieszkańcem Warmii, który spoczywa w regionie – a konkretnie we Fromborku – jest Mikołaj Kopernik. Jednak także o innych duchownych oraz o ich nagrobkach opowiadał ksiądz kanonik dr Zbigniew Czernik.

Mamy płytę nagrobną Jana Timmermanna, epitafium Adama Zygmunta Konarskiego, ale wychodząc trochę z Fromborka warto zauważyć unikatową, bo wykonaną w brązie kuzyna biskupa Ferbera, która znajduje się w Lidzbarku Warmiński, z jego rytym przedstawieniem

– mówił.

Z kolei dr Marcin Płotek przytoczył historię oficera Waffen-SS Karla Kaminskiego.

Był podoficerem I Dywizji Waffen-SS „Adolf Hitler”. Była to elitarna jednostka Waffen-SS. Spoczywa obecnie na cmentarzu w Babkach Gąseckich

– stwierdził.

Jedną z opowieści o „znanych i nieznanych” przygotował również dr Piotr Bojarski z Instytutu Północnego, którzy przybliżył postać Żołnierza Niepodległej Kazimierza Fryderyka Goebela.

Był oficerem Wojska Polskiego, łącznościowcem, człowiekiem, który w składzie Pierwszej Kompanii Kadrowej, w tym pierwszym, historycznym i najbardziej nam znanym oddziale, ruszył, by walczyć o wolną Polskę.

Bojarski podkreślał, że jeśli chodzi o Pierwszą Kompanię Kadrową to Goebel jest z pewnością jedynym jej żołnierzem spoczywającym na Warmii i Mazurach.

Więcej jest natomiast grobów bohaterów z czasów II wojny światowej i późniejszych.

Pomimo, iż II wojna światowa w Prusach Wschodnich nie była teatrem działań Armii Krajowej lub struktur Polskiego Państwa Podziemnego, to na naszych cmentarzach spoczywają przede wszystkim ludzie zaangażowani w antykomunistyczne, zbrojne podziemie. Mamy przedstawicieli obrońców Westerplatte, mamy żołnierzy Wojska Polskiego, którzy walczyli na frontach II wojny światowej, mamy wreszcie opozycjonistów powojennych, którzy ginęli w kazamatach Urzędów Bezpieczeństwa

– dodał historyk IPN w Olsztynie dr Krzysztof Kierski.

Rozmowy dotyczyły też  działacza mazurskiego, pisarza, folklorysty publicysty i nauczyciela Karola Małłka.

Archiwum Państwowe przymierza się do wydania w niedługim czasie dzienników Karola Małłka. Mam nadzieję będzie to ewenement wydawniczy, bo materiał jest tego warty. Natomiast jest to patron naszych ulic i należy przemyśleć dlaczego tak jest. Czy należy mu składać hołd? Na pewno jest to postać kontrowersyjna

– stwierdził Mariusz Korejwo z Archiwum Państwowego w Olsztynie.

Warmińsko-mazurskie ma wiele istotnych miejsc pochówku. To np. fromborska katedra, ale też ruiny kaplicy pobitewnej w Grunwaldzie, które kryją groby zbiorowe rycerzy poległych 15 lipca 1410 roku. Nietypowym grobowcem jest też XIX-wieczna piramida w Rapie.

Posłuchaj relacji

Autor: M. Lewiński
Redakcja: B. Świerkowska-Chromy