Instytut Północny uczcił Wojciecha Kętrzyńskiego. „On odzyskał polską narodowość”

– Symbolem Kętrzyńskiego w regionie jest Dom Polski, Instytut i Towarzystwo, które noszą jego imię – mówił  historyk, prof. Stanisław Achremczyk. Instytut Północny zorganizował spotkanie, w którym uczestniczyli m.in. przedstawiciele Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, którego Kętrzyński – przez ponad 40 lat – był dyrektorem.

Forum Spadkobierców Spuścizny Wojciecha Kętrzyńskiego miało charakter seminarium naukowego z udziałem historyków i muzealników – przedstawicieli Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Instytutu Historii UWM w Olsztynie oraz Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie. Spotkaniu towarzyszyła wystawa poświęcona życiu patrona instytutu.

Spadkobierców spuścizny Kętrzyńskiego jest wielu. Jego dorobek życia, czyli wydawnictwa są rozproszone po wielu polskich bibliotekach. Natomiast to, co zgromadził w czasie swego dyrektorowania, dzisiaj spoczywa we Lwowie, bardzo duża część, a także we Wrocławiu. Pewna spuścizna zachowała się także w Olsztynie i Kętrzynie. Są to głównie publikacje. Symbolem bycia Kętrzyńskiego w regionie jest Dom Polski, Instytut i Towarzystwo, które noszą jego imię

– powiedział w rozmowie z Radiem Olsztyn historyk prof. Stanisław Achremczyk.

Prof. Achremczyk wyróżnia także miasto Kętrzyn.

Kętrzyn ma instytucje, które noszą imię Kętrzyńskiego. To muzeum, biblioteka i liceum. Jest też pomnik, a przede wszystkim staraniem miasta, odnowiony został nagrobek Wojciecha Kętrzyńskiego. Niestety nie wiedzieliśmy wówczas, że w krzakach, w gruzowisku obok, leży oryginalna tablica. Ta tablica wróciła, natomiast medalion z tego nagrobka jest wmurowany w mury Ossolineum we Wrocławiu jako dar miasta Kętrzyna

– dodał prof. Achremczyk.

W rozmowie z dziennikarzem Radia Olsztyn profesor podkreślał również, że Wojciech Kętrzyński dał się poznać jako historyk, historyk sztuki, badacz i dyrektor.

Ponadto inni w czasie zaborów tracili swoją narodowość, jego przodkowie stracili, a on odzyskał narodowość polską. Trwał w czasach trudnych. W czasach zaborów niełatwo było być Polakiem. Był skazany na margines. Wybrał świadomie taką drogę

– podkreślał prof. Achremczyk.

Zajmujemy się humanistyką, historią tego regionu, czyli dokładnie tym, czym zajmował się Wojciech Kętrzyński i pamięć o nim chcemy kultywować

– powiedział dr Jerzy Kiełbik, dyrektor Instytutu Północnego.

Ten rok, który mamy obecnie, jest rokiem szczególnym, bo jest związany z Powstaniem Styczniowym. Jego bohaterem poniekąd jest Wojciech Kętrzyński, który w tym czasie, jak to niektórzy mówią, uzyskał „patent na Polaka”. Został skazany za pomoc powstańcom styczniowym poprzez dostarczanie im broni

– dodał dr Kiełbik.

Wojciech Kętrzyński na kartach historii zapisał się jako dyrektor Ossolineum (od 1876 roku do śmierci w 1918 roku). Za jego rządów Ossolineum uzyskało prawo wydawania podręczników szkolnych. To on napisał pierwszą historię Zakładu Narodowego, przygotował i ogłosił drukiem trzy tomy „Katalogu rękopisów Biblioteki Zakładu Nar. im. Ossolińskich”. Na olsztyńskim forum Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu reprezentował dr Mariusz Dworsatschek, kustosz z działu kartografii Biblioteki Ossolineum.

Ten czterdziestopięcioletni okres jego pobytu w Zakładzie Narodowym to czas niesamowitego rozwoju. To wzbogacanie, uzupełnianie zbiorów i ich ogromne powiększenie, często wielokrotne jeśli chodzi o poszczególne kategorie

– mówił dr Dworsatschek.

Wojciech Kętrzyński (1838–1918) urodził się na terenie Prus Wschodnich, w Lötzen (Giżycko) jako Adalbert von Winkler. Do gimnazjum chodził w Rastenburgu, któremu po II wojnie światowej, w dowód uznania dla działalności Kętrzyńskiego, nadano w 1946 roku wywiedzioną od jego nazwiska nazwę Kętrzyn. Był wybitnym historykiem, zasłużonym dla badań nad przeszłością Polski, zwłaszcza Warmii i Mazur.

W Leksykonie Kultury Warmii i Mazur można przeczytać m.in., że Kętrzyński opublikował ponad dwieście dzieł, rozpraw i artykułów, z których najważniejsze dotyczą dziejów i etnografii Pomorza i Mazur, kwestii krzyżackiej, jak również wędrówek Słowian na terenach Europy Zachodniej. Wprowadził do nauk polskich problematykę prusko-mazurską. Jego prace poświęcone były bowiem zagadnieniom narodowości polskiej i polskim nazwom miejscowości Prus Zachodnich i Wschodnich oraz Pomorza. Poprzez poszukiwania w dokumentach ustalał on rodowody zgermanizowanych Mazurów i Kaszubów.

Posłuchaj wypowiedzi

Autor: M. Lewiński
Redakcja: M. Rutynowski