Robert Szaj o misji kosmicznej AX-4. Na pokładzie polski naukowiec i rękopis Kopernika

W Porannych Pytaniach o kulisach przygotowań do misji kosmicznej AX-4, Sławoszu Uznańskim oraz wyjątkowym polskim akcencie, który poleci w kosmos. Wojciech Jermakow rozmawiał z Robertem Szajem – dyrektorem Fundacji Nicolaus Copernicus, który jest w Centrum Kosmicznym im. Roberta Kennedy’ego na Florydzie. 

W Centrum Kosmicznym na Florydzie panuje gorączkowa atmosfera oczekiwania. W najbliższych dniach wystartuje stąd misja AX-4, na pokładzie której znajdzie się Sławosz Uznański – polski inżynier i naukowiec, który dołączy do elitarnego grona astronautów odwiedzających Międzynarodową Stację Kosmiczną.

Technika, pogoda i precyzja

Misja AX-4 miała pierwotnie rozpocząć się 29 maja, jednak – jak tłumaczył Robert Szaj – start kilkukrotnie przekładano z przyczyn technicznych i pogodowych.

Drobne usterki techniczne kazały przełożyć ten start inżynierom o kilka dni na 8 czerwca. Kolejne przesunięcia są spowodowane prognozami pogody. Teraz na Florydzie jest słonecznie i parno, ale na pierwsze dni przyszłego tygodnia meteorolodzy zapowiadają burze

– powiedział Robert Szaj.

Warunki atmosferyczne na Florydzie bywają kapryśne, a start rakiety to operacja wymagająca ogromnej precyzji.

Żeby trafić kapsułą w odpowiednie miejsce na orbicie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, trzeba ją wystrzelić bardzo precyzyjnie, o bardzo precyzyjnej godzinie, minucie i sekundzie. Jeżeli nastąpi opóźnienie lub przyspieszenie, to te dwa obiekty na orbicie ziemskiej się nie spotkają i mogą się minąć. Dodatkowo ważne jest to, że okno startowe na Florydzie dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i dla misji Ignis, w której leci nasz Sławosz Uznański, kończy się 15 czerwca

– wyjaśnił Robert Szaj.

Kim jest Sławosz Uznański-Wiśniewski?

Sławosz Uznański to inżynier o imponującym dorobku naukowym. Przez lata pracował w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych w Genewie.

Pracował przy najbardziej zaawansowanym urządzeniu technicznym, jaki wybudowali ludzie na tej planecie – w ośrodku CERN (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire – przyp. red.) pod Genewą. I tam odpowiadał za funkcjonowanie całego akceleratora, który odpowiadał za kierowanie cząstek, które zderzały się ze sobą, powodując ich rozpad

– tłumaczył Szaj.

Jego misja w kosmosie potrwa dwa tygodnie, w trakcie których przeprowadzi co najmniej 13 eksperymentów zaplanowanych przez polskie uczelnie, firmy i jednostki badawcze.

Kosmos: od wojska do nauki

Misja Uznańskiego wpisuje się w szerszy kontekst zmian w eksploracji kosmosu. Gdy w 1978 roku Mirosław Hermaszewski jako pierwszy Polak poleciał w kosmos, dominowali wojskowi piloci. Dziś wśród astronautów coraz częściej znajdują się naukowcy.

Kosmos jest nieprzychylny. To są warunki, w których bardzo trudno ludzkiemu organizmowi znieść te nieprzyjazne i niedobre otoczenie, które jest w próżni. (…) Musimy polecieć tam do zamkniętej puszki, w której są zapewnione warunki do przetrwania życia. (…) Ale dzisiaj kosmos jest łatwiejszy i dostępniejszy dla nas, bo mamy tańsze możliwości dostania się na orbitę(…) Kiedyś było to domeną wielkich mocarstw.

– mówił Szaj.

Choć loty w kosmos wciąż są skomplikowane i kosztowne, postęp technologiczny sprawił, że obecnie są w zasięgu również mniejszych państw i prywatnych firm.

Symboliczny ładunek z Warmii

Na pokładzie kapsuły Dragon, oprócz załogi i sprzętu naukowego, znajdzie się także niezwykły, symboliczny ładunek – strona z rękopisu Mikołaja Kopernika.

W ramach tej misji Sławosz Uznański zabiera stronę z rękopisu Mikołaja Kopernika. Układ planetarny, który powstał we Fromborku ręką Mikołaja Kopernika (…) leci razem ze Sławoszem Uznańskim i właśnie ten model układu heliocentrycznego, słonecznego leci razem ze Sławoszem Uzańskim.

– podkreślił z dumą. To rezultat współpracy Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku i Polskiej Agencji Kosmicznej.

Kosmos jako wspólna przestrzeń

W dobie globalnych napięć, Międzynarodowa Stacja Kosmiczna pozostaje jednym z ostatnich bastionów współpracy ponad podziałami.

Posłuchaj rozmowy Wojciecha Jermakowa

Redakcja: B. Świerkowska-Chromy